در مارس ۲۰۱۰ (اسفند ۸۸)، بیت کوین ارزشی کمتر از یک پنی داشت. کمتر از یک دهه بعد، هر بیت کوین حدود ۲۰,۰۰۰ هزار دلار معامله می‌شد و سرمایه‌گذارانی که در روزهای اول به شبکه بیت کوین پیوسته بودند، اکنون می‌توانستند لامبورگینی بخرند! همیشه هیجان در مورد بیت کوین، ناشی از نوسانات قیمت این ارز دیجیتال بوده است. اما آنچه که « بلاک چین »، فناوری ایمن‌سازی شبکه بیت کوین را در کانون توجه حوزه فناوری قرار داد، کارایی آن در تمام حوزه‌ها بود. در این مقاله از شرکت آی‌بی‌ام آینده بلاک چین را از دیدگاه این شرکت پیشگام در حوزه blockchain بررسی می‌کنیم.
مهارت‌های حوزه blockchain تبدیل به یکی از محبوب‌ترین تخصص‌ها در جهان شده است و تقاضا برای آن‌ها از سال ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۰ حدود ۲,۰۰۰ درصد افزایش داشته است.
دیوید فرلانگر (David Furlonger)، معاون تحقیقات در شرکت گارتنر (Gartner) معتقد است:
۶۰ درصد از مدیران ارشد فناوریِ اطلاعات، در بررسی دستور کار مدیران ارشد فناوری سال ۲۰۱۹ گارتنر اظهار داشتند که منتظر پذیرش نسبی فناوری‌های بلاک چین طی سه سال آینده هستند.
چه طرفدار بازار نزولی باشید و چه بازار صعودی، نمی‌توان منکر این حقیقت شد که با هر مورد کاربردی جدید برای بلاک چین، بر هیجان و اشتیاق نسبت به آینده این حوزه نیز افزوده می‌شود.
بلاک چین چیست؟
در کتاب «بلاک چین برای مبتدی‌ها» (Blockchain for Dummies)، بلاک چین اینگونه توصیف شده است:
بلاک چین یک دفتر کل به اشتراک گذاشته شده (توزیع‌شده) و تغییرناپذیر است که روند ثبت تراکنش‌ها و ردیابی دارایی‌ها را در یک شبکه تجاری تسهیل می‌کند. دارایی می‌تواند مشهود (مانند خانه، ماشین و زمین) یا نامشهود (مانند مالکیت معنوی، حق ثبت، کپی رایت و نام تجاری) باشد. تقریبا هر چیز دارای ارزش را می‌توان در یک شبکه بلاک چین با هزینه و ریسک کمتر برای تمام طرفین درگیر، ردیابی و معامله کرد.
زنجیره‌ای از بلاک‌ها
راه‌های مختلفی برای ایجاد یک شبکه بلاک چین وجود دارد؛ بلاک چینِ عمومی که هر فردی می‌تواند به آن بپیوندد، بلاک چین خصوصی که در آن یک سازمان تمام شبکه را مدیریت کند، بلاک چین نیازمند به مجوز که در آن، افراد برای عضویت ملزم به دریافت دعوت‌نامه یا مجوز هستند و نهایتا بلاک چین‌هایی که توسط ائتلافی از چندین سازمان ایجاد می‌شوند.
صنایع تحول‌یافته توسط بلاک چین
فورستر ریسرچ (Forrester Research) که یک شرکت تحقیقاتی در حوزه بازارهای مالی است، چهار پرسش برای سازمان‌ها و صنایع مطرح کرده است تا پیش از استفاده از یک راهحل مبتنی بر blockchain ، آن‌ها را در نظر بگیرند:
- آیا چندین طرف نیاز دارند تا به داده‌های یکسان دسترسی داشته باشند یا در داده‌ها تغییر ایجاد کنند؟
- آیا طرفین احتیاج به اطمینان از صحت و عدم تغییر داده‌ها دارند؟
- آیا از واسطه‌‌ای استفاده می‌کنید که مزیت خاصی ندارد؟ یا هنگامی که تمام طرفین باید به داده‌ای یکسان دسترسی داشته باشند، از فرآیندی پیچیده و غیرقابل‌اعتماد برای تسویه‌حساب معاملات بین چندین طرف استفاده می‌کنید؟ یا در حال حاضر هیچ سیستمی برای انجام کاری که مورد نیاز شماست، وجود ندارد؟
- آیا دلیل خوبی برای نداشتن یک سیستم متمرکز دارید؟
اگر پاسخ تمام این پرسش‌ها «بله» باشد، استفاده از یک راهحل مبتنی بر بلاک چین می‌تواند منطقی باشد. فورستر همچنین توصیه می‌کند تا صنایع فکر همه چیز را بکنند، اما از قدم‌های کوچک شروع کنند. مشتریان آی‌بی‌ام در حال حاضر در حال گذار به سوی فناوری بلاک چین آی‌بی‌ام هستند و شاهد نتایج تجاری واقعی بوده‌اند. در ادامه چند مورد از بزرگ‌ترین شرکت‌هایی که برای بهبود عملکرد خود از فناوری بلاک چین آی‌بی‌ام استفاده کرده‌اند معرفی خواهند شد.
نوردیا
نوردیا (Nordea) ار پلتفرم بلاک چینی آی‌بی‌ام که بر بستر «IBM Cloud» پیاده شده است ،استفاده کرده تا با همکاری با بانک‌های بزرگ اروپایی، یک پلتفرم تجاری به نام «we.trade» را توسعه دهد. این پلتفرم به شرکت‌های کوچک و متوسط این امکان را می‌دهد تا در معاملات بین‌المللی مشارکت کنند.
این‌بلاک
هدف شرکت فین‌تکِ این‌بلاک (INBLOCK)، غلبه بر نواقص فنی ارزهای دیجیتال است. به شکلی که بتوان تراکنش دارایی‌های دیجیتال را با استفاده از پلتفرم لینوکس‌وانِ (LinuxONE) آی‌بی‌ام سریع‌تر، راحت‌تر و ایمن‌تر انجام داد.
کروگر
برای «کروگر» (Kroger)، یکی از بزرگ‌ترین فروشگاه‌های زنجیره‌ای مواد غذایی در ایالات متحده، برگشت دادن محصولات غذایی فاسد بسیار پرهزینه است؛ زیرا باید محصولات سالم را نیز از قفسه‌ها بیرون بکشد. با استفاده از بلاک چین و شبکه «فود تراستِ» (Food Trust) آی‌بی‌ام که مخصوص صنعت مواد غذایی است، فروشگاه زنجیره‌ای کروگر اکنون می‌تواند با تامین‌کنندگان مواد غذایی همکاری کند تا مواد غذایی را از مزرعه تا قفسه فروشگاه ردگیری کند. این راهکار به آن‌ها اجازه می‌دهد تا محصولات فاسد را شناسایی کرده و آن‌ها را از محصولاتی که برای مشتریان ایمن هستند، تفکیک کنند.
نوآرکا
شرکت فین‌تک «نوآرکا» (NuArca) با همکاری آی‌بی‌ام یک راهحل رای‌گیری شبکه‌ای مبتنی بر بلاک چین روی پلتفرم بلاک چین آی‌بی‌ام پیاده‌سازی کرده است. شبکه بلاک چینی ایجادشده این امکان را فراهم می‌کند که بتوان مالکین منتفع مخالف و رای آن‌ها را فورا در چرخه رای‌گیری نیابتی قرار داد. این ویژگی به حامیان طرح پیشنهادی این امکان را می‌دهد تا بهترین تصمیم را در خصوص میزان و محل سرمایه‌گذاری بگیرند، به گونه‌ای که مطلوب‌ترین نتیجه حاصل شود. این راه حل مبتنی بر بلاک چین، ناشناس ماندن مالکین منتفع مخالف را تضمین می‌کند و در عین حال شفافیت و قابلیت حسابرسی فرآیند رای‌گیری را حفظ می‌کند.
پلاستیک بنک
پلاستیک بنک (Plastic Bank) یک سیستم پاداش مقیاس‌پذیر و ایمن (پلتفرم بانکداری مبتنی بر بلاک چین) برای جمع‌آوری و بازیافت پلاستیک ایجاد کرده است که بر بستر IBM Cloud کار می‌کند.
پرسش‌هایی در مورد آینده بلاک چین
نشریه امریکن بنکر (American Banker) پنج پرسش در خصوص آینده صنعت بلاک چین مطرح کرده است. با این حال، پاسخ به این پرسش‌ها بسیار ساده‌تر از چیزی است که فکرش را بکنید؛ بلاک چین امروزه برای استفاده دولت‌ها و کسب‌وکارها آماده است! پنج پرسش آمریکن بنکر به این شرح است:
بانک‌ها منتظر چه هستند؟
موسسات مالی در خط مقدم فناوری بلاک چین قرار گرفته‌اند. با استفاده از این فناوری، بعضی از پروژه‌ها می‌توانند تا ده‌ها میلیارد دلار در سال صرفه‌جویی کنند. زمان تسویه‌حساب معاملات نیز از روز به دقیقه رسیده است، یعنی تسویه هر معامله در همان روز.
بانک‌ها و موسسات مالی به دنبال استفاده از بلاک چین
آیابانک‌ها و موسسات مالی به دنبال استفاده از بلاک چین قانون‌گذاران نیز موافق هستند؟
همانطور که جری کوئومو (Jerry Cuomo)، مدیر ارشد فناوری بلاک چین آی‌بی‌ام در جلسه استماعی به نام «فراتر از بیت کوین: کاربردهای نوظهور برای فناوری بلاک چین» به کنگره گفت:
موارد استفاده بالقوه برای بلاک چین، بسیار بیشتر از ارزهای دیجیتال است. آی‌بی‌ام در بیش از ۴۰۰ پروژه مبتنی بر بلاک چین در تمامی حوزه‌ها از جمله زنجیره تامین، پروژه‌های دولتی، سلامت و درمان، حمل‌ونقل، بیمه، نفت و پتروشیمی، و غیره مشارکت داشته است. حاصل این تجربه‌ها برای آی‌بی‌ام، دستیابی به سه مزیت کلیدی بوده است؛ ما معتقدیم که فناوری بلاک چین می‌تواند تعامل دولت‌ها و کسب‌وکارها را اساسا متحول کند، بلاک چین نسبت به امکان پذیرش گسترده، نوآوری، و تعامل متقابل انعطاف‌پذیر است و بلاک چین امروزه برای استفاده دولت‌ها و کسب‌وکارها آماده است.
این اظهارات و توصیه‌ها با استقبال روبرو شد و فرانک ییاناس (Frank Yiannas)، یکی از افرادی که با جری کوئومو در کنفرانس همکاری می‌کرد، به عنوان قائم مقام رئیس سیاست‌گذاری و پیگیری امور مواد غذایی برای سازمان غذا و داروی ایالات متحده انتخاب شد.
آیا کنترل دولت به پیشرفت بلاک چین کمک خواهد کرد؟
«هستر پیرس» (Hester Peirce)، نماینده کمیسیون بورس و اوراق بهادار ایالات متحده گفت:
جعبه شنی (ابزار بازی کودکان) می‌تواند مفید باشد. اما قرار نیست بزرگترها در جعبه شنی قلعه‌های شنی بسازند. بچه‌ها خودشان باید کندوکاو کنند. این مسئله هنگامی که قانون‌گذاران هم در حال نظارت بر شما باشند، فرآیند خلاقیت را تغییر می‌دهد.
آیا وجود بانک‌ها در یک دنیای بلاک چینی ضروری است؟
اشتیاق طرفداران بیت کوین باعث شد برخی گمان کنند که بانک‌ها دیگر برای انتقال ایمن و بین‌المللی پول لازم نیستند. اما، بانک‌ها مخالف این ایده هستند. طبق گزارش مشترک بین آی‌بی‌ام و انجمن رسمی موسسات پولی و مالی (OMFIF)، تحقیقات نشان می‌دهند:
فراتر از افق پیش‌رو، بسیاری از فعالان این صنعت، شاهد پتانسیل چشمگیر دفترکل توزیع‌شده جهت افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌های مغایرت بانکی در تسویه و بازپرداخت اوراق بهادار هستند. یک سرمایه‌گذاری مشترک که اخیرا با همکاری دویچه بوندس‌بانک (Deutsche Bundesbank) و دویچه بورس (Deutsche Borse) شکل گرفت، نشان‌دهنده پیشرفت در این زمینه است. این همکاری به ایجاد یک الگوی اولیه و کاربردی از یک پلتفرم تسویه‌حساب اوراق بهادار مبتنی بر دفترکل توزیع‌شده منجر شد که کار تسویه‌حساب تحویل در برابر پرداخت را در خصوص کوین‌های دیجیتال و اوراق بهادار انجام می‌دهد.
اگر بلاک چین درست کار نکند، چه کسی مسئول است؟
امریکن بنکر اظهار داشت:
اگر بلاک چین قرار بود جایگزین سیستم مالی فعلی شود، توسعه‌دهندگان با همان مسئولیت امانت‌داری بانک‌ها مواجه بودند که در این صنعت تبدیل به بحثی جنجال‌برانگیز می‌شد. برخی می‌گویند این مسئله به اولویت‌بندی بین «وظیفه مراقبت» و «وظیفه وفاداری» می‌انجامد. وظیفه اول در مورد آسیب نرساندن و وظیفه دوم در مورد ارائه خدمات مفید و موثر برای مشتریان است.
احتمال شکست بلاک چین وجود دارد؟
پنج پیش‌بینی برای آینده بلاک چین
با اینکه نگاه به آینده دور blockchain بسیار هیجان‌انگیز است، نوآوری‌های جدیدی که هرروز وارد بازار می‌شوند، کاربردهای بزرگ‌تر و جسورانه‌تری برای این فناوری را نوید می‌دهند. از آنجا که شبکه‌های فعال بلاک چین همچنان به ایجاد تغییر و تحول در تعدادی از صنایع ادامه می‌دهند، تیم بلاک چین آی‌بی‌ام پنج روند زیر را در آینده نزدیک پیش‌بینی می‌کند:
گسترش مدل‌های حاکمیت عملگرا
در سال ۲۰۲۰، ما به تدریج شاهد مدل‌های جدید حاکمیتی خواهیم بود که تصمیم‌گیری، طرح‌های اعطای مجوز، و یا حتی پرداخت‌های موثرتر را در مجموعه‌های بزرگ و مختلف ممکن می‌کنند. این مدل‌ها به استانداردسازی اطلاعات دریافتی از منابع مختلف و ضبط مجموعه داده‌های جدید و قابل‌اعتمادتر کمک می‌کنند. ۶۸ درصد مدیران ارشد اجرایی و مدیران ارشد فناوری حتی انتظار دارند شاهد یک مدل حاکمیت مقیاس‌پذیر برای تراکنش‌های بین چندین شبکه بلاک چین باشند. این یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های بلاک چین در محیط سازمان‌ها در یک الی سه سال آینده خواهد بود.
محقق شدن ارتباط متقابل
اگرچه دستیابی به بالاترین سطح از ارتباط متقابل ممکن است سال‌ها طول بکشد و همکاری متقابل نیز تعاریف و اشکال مختلف داشته باشد، اما ما دریافته‌ایم که امروزه ۸۳ درصد از سازمان‌ها بر این باورند که برای پیوستن به یک شبکه بلاک چین که کل صنعت را در بر می‌گیرد، حاکمیت و استانداردهایی لازم است که تعامل و همکاری متقابل بین بلاک چین عمومی وخصوصی را ممکن کند. بیش از یک پنجم این افراد چنین تعامل متقابلی را امری حیاتی می‌دانند. گرچه هنوز کارهایی هست که باید در این حوزه انجام شود، اما امسال با دستیابی شبکه‌های نوظهور بیشتر به سرمایه حیاتی، ما درمی‌یابیم که بیشتر اعضای یک شبکه واحد، دستورالعمل‌هایی در خصوص ادغام پروتکل‌های مختلف را انتظار (اگر نگوییم تقاضا) خواهند داشت.
گسترش فناوری‌های موازی و ترکیب آن با بلاک چین
ترکیب فناوری‌های موازی با بلاک چین ما را قادر می‌کند کارهایی را انجام دهیم که پیش از این انجام نداده‌ایم. داده‌هایی که به لطف بلاک چین اعتبار بیشتری یافته‌اند، الگوریتم‌های بنیادین را قوی‌تر کرده و اطلاعات بهتری به آن‌ها می‌دهند. بلاک چین به ایمن نگه‌داشتن این داده‌ها و به بررسی هر قدم در فرآیند تصمیم‌گیری کمک می‌کند و با استفاده از داده‌هایی که اعضای شبکه به آن‌ها اعتماد دارند، دیدگاه بهتر و شفاف‌تری ارائه می‌کند.
پیشرفت ابزارهای اعتبارسنجی برای مقابله با داده‌های تقلبی
با افزایش نیاز به سازوکارهای پیشرفته‌تر برای محافظت از داده‌ها، امسال راه‌حل‌های بلاک چینی از ابزارهای اعتبارسنجی همراه با کریپتوانکرها، فرستنده‌های رادیویی اینترنت اشیا، و اوراکل‌ها استفاده خواهند کرد تا با ارسال داده‌های خارجی به شبکه‌ها، دارایی‌های دیجیتال را به جهان واقعی متصل کنند. این مسئله می‌تواند باعث افزایش اعتماد شود و وابستگی به ورود داده‌ها توسط انسان را کاهش دهد. دخالت انسان در وارد کردن داده‌ها ممکن است باعث خطا و تقلب شود.
کریپتوانکرها (crypto-anchor) ریزتراشه‌های رمزنگاری شده‌ای هستند که برای احراز هویت در محصولات مختلف به کار گرفته می‌شود.
ظهور و گسترش ارزهای دیجیتال بانک مرکزی
همزمان با اقدام کشورهایی در آسیا، خاورمیانه و منطقه کارائیب برای آزمایش ارزهای دیجیتال ملی در آینده‌ای نزدیک، شکی نیست که این ارزها در سال جدید به رشد خود ادامه خواهند داد و شیوه‌های مختلفی برای پرداخت ایجاد خواهند کرد. توسعه ارزهای دیجیتال ملی در دو بخش پرداخت‌های عمده و پرداخت‌های خرد ادامه خواهد یافت. علاوه بر این، طبق یافته‌های ما علاقه به توکنیزه و دیجیتالی‌‌کردن سایر انواع دارایی و اوراق بهادار مانند اوراق قرضه بانک مرکزی افزایش خواهد یافت.
ارز دیجیتال بانک‌های مرکزی؛ روشی جدید برای تسهیل پرداخت‌ها
کنفرانس بلاک چینی آی‌بی‌ام
«آی‌بی‌ام بلاک چین»، فراتر از یک فناوری است. آی‌بی‌ام جنبشی است که به کسب‌وکارها کمک می‌کند تا روابط تجاری خود را با اعتماد، شفافیت و همکاری‌های جدید بازتعریف کنند.
سیمنار think آی‌بی‌ام
آی‌بی‌ام به منظور اشتراک نقطه‌نظرات درباره تحولات اساسی، سیمنار «Think» را در تاریخ ۵ و ۶ می ۲۰۲۰ (۱۶ و ۱۷ اردیبهشت ۹۹) برگزار خواهد کرد.