CPU مهمترین بخش هر دستگاه رایانشی محسوب میشود. باتوجه به اهمیت CPU ، اصطلاحات و تکنولوژیهای بسیاری وجود دارد که خریدار باید پیشاز اقدام به خرید، درباره آنها اطلاعات کسب کند. ازاینرو، پرسشهای بسیاری درباره پردازندههای کامپیوتر وجود دارند؛ پرسشهایی نظیر تأثیر برند یا سری ساخت در عملکرد یا تکنولوژیهای جانبی که در ادامه سعی میکنیم مهمترینِ آنها را به تفصیل توضیح دهیم.
ابتدا با نامگذاری پردازندههای مشهور بازار آشنا میشویم، سپس به شما کمک میکنیم تا پردازنده مورد نیاز خود را انتخاب کنید:
نامگذاری پردازندههای اینتل
پردازندههای اینتل بهسبب نوع نامگذاری خاصی که دارند، در ابتدا کمی گیجکننده بهنظر میرسند؛ اما اگر با نامگذاری آنها آشنا شوید، میتوانید تنها با استناد به نام، اطلاعات مفیدی کسب کنید. بنابراین پیشاز اینکه وارد بحث اصلی و تخصصی شویم، پیشنهاد میکنیم به جدول زیر حتماً توجه کنید تا نیازتان را بهتر بشناسید.
نوع مصرف | پردازنده پیشنهادی | نمونه مدلها | شارژدهی باتری در لپتاپ |
گیمینگ و استفاده حرفهای | اینتل Core i7، Core i5 یا Core i9 | Core i9-8950HK Core i5-8300H |
بین ۳ تا ۸ ساعت |
استفاده نیمهسنگین روزانه | اینتل Core i5، اینتل Core i7 سری U یا سری G | Core i7-7500U Core i7-8550U Core i7-8705G |
بهصورت نرمال بین ۵ تا ۱۷ ساعت |
استفاده سبکِ روزانه | اینتل Core i5 سری U | Core i5-7200U Core i5-8250U |
بین ۵ تا ۱۷ ساعت |
لپتاپهای باریک – عملکرد پایین | اینتل Core m، اینتل Core i5 یا Core i7 سری Y | Core m3 Core i5-7Y54 |
بین ۵ تا ۹ ساعت |
لپتاپهای مقرونبهصرفه – عملکرد ضعیف | اینتل Celeron یا Pentium | Celeron N3050 Pentium N4200 |
بین ۴ تا ۶ ساعت |
لپتاپهای ارزان – عملکرد فوقِ ضعیف | اینتل سری Atom | Atom Z3735F Atom x3 Atom x5 |
بین ۷ تا ۱۲ ساعت |
حال که به تفکیک با پردازندههای اینتل آشنا شدید، بهتر است با نحوه خواندن صحیح نام پردازندههای این شرکت نیز آشنا شوید. همانطور که بالاتر مشاهده کردید، هر پردازنده شامل حروف و اعدادی است که در نگاه اول گیجکننده بهنظر میرسد؛ اما در حقیقت، تمامی این حروف و اعداد اطلاعات مفیدی را در خود جای دادهاند.
دو مدل زیر را برای نمونه مثال خواهیم زد:
Intel Core i7-8705G
- اینتل Core: نام برند
- i7: شاخصه توان
- ۸: شماره نسل
- ۷۰۵: شماره محصول
- G: پسوند خط تولید
Intel Core i5-7Y54
- اینتل Core: نام برند
- i5: شاخصه توان
- ۷: شماره نسل
- Y: پسوند خط تولید
- ۵۴: شماره محصول
نخستین شاخصه، نام برند است که در دو نمونه فوق، Intel Core را مشاهده کردیم. به غیر از برند فوق، نامهای دیگری نظیر AMD Ryzen، Celeron، Pentium، AMD FX، Xeon و Atom نیز وجود دارند.
پس از نام برند، شاخصه توان را داریم که بهترتیب از i7، i5، i3 تا i9 ادامه پیدا میکند. این شاخصه تنها در پردازندههای Intel Core بهاینگونه است؛ ازاینرو، شرکتهای مختلف قطعا نامگذاری متفاوتی را برای پردازندههای ساخت خود انتخاب میکنند.
در cpu های اینتل، نخستین عدد پس از شاخصه توان، بیانگر نسلِ پردازنده است که هماکنون نسل ۸، جدیدترین نسلِ CPUهای اینتل بهشمار میرود. هرچه نسل جدیدتر باشد، علاوهبراینکه توان پردازنده بالاتر میرود، مصرف انرژی نیز بهسبب پیادهسازی تکنولوژیهای جدید کاهش پیدا میکند.
در انتها نیز پسوند خط تولید و شماره محصول را مشاهده میکنیم. این دو بخش اهمیت بسیاری دارند؛ زیرا مصرف انرژی و بهنوعی عملکرد پردازنده را بیان میکنند.
نامگذاری پردازندههای AMD
نامگذاری پردازندههای AMD نسبت به اینتل اندکی سادهتر است. پایینتر میتواند با یک نمونه ساده از این نامگذاری آشنا شوید.
Ryzen 7 1700X
- Ryzen: نام برند
- ۷: رده فوق حرفهای
- ۱: شماره نسل
- ۷: توان پردازنده
- ۰۰: شماره مدل
- X: نشانگر قدرت
بالاتر با نامگذاری یک نمونه از پردازندههای شرکت AMD آشنا شدیم؛ اما این شرکت تنها یک مدل پردازنده تولید نمیکند؛ ازاینرو، در تصویر پایین انواع مختلف نامگذاریها را میتوانید مشاهده کنید.
کدام بهتر است؛ AMD Ryzen یا Intel Core؟
تا همین چندوقتِ اخیر، AMD معمولا به پردازندههای ضعیف و ارزانِ خود برای کامپیوتر و لپتاپ مشهور بود؛ اما در نیمه دوم سال ۲۰۱۷، این شرکت با معرفی پلتفرم جدید پردازندههای Ryzen Mobile گامی اساسی در جهت بهبود عملکرد پردازندههای خود برداشت.
بهعنوان نمونه، سیپییو Ryzen 5 بهاندازه Core i5 عملکرد خوبی دارد. در بررسیهای صورت گرفته روی لپتاپ اچپی Envy x360 با پردازنده رایزن ۵، مشخص شد که عملکرد آن بهطرز محسوسی از Intel Core i5-8250U بهتر است.
افزونبراین، AMD توانسته در پردازندههای خود مصرف انرژی و نیاز به خنککننده قدرتمند را بهطور قابلتوجهی کاهش دهد؛ ازاینرو، کامپیوترهایی که از پردازندههای AMD استفاده میکنند، علاوهبراینکه برق کمتری مصرف میکنند، در مقایسه با cpu های اینتل، نیاز کمتری به خنککنندههای قدرتمند و گرانقیمت دارند.
باتوجه به گفتههای فوق، تصمیمگیری بین پردازندههای AMD یا اینتل تنها به سلیقه شخصی شما و بودجهای که دارید برمیگردد.
اگر قصد دارید با پرداخت هزینهای کمتر نسبت به یک پردازنده اینتل، از قدرت و سرعتِ برابر یا حتی اندکی بیشتر برخوردار شوید، AMD بهترین مدلها را در اختیار شما قرار میدهد؛ بااینحال، باید پیشاز اقدام به خرید، از سازگاری این پردازنده با مادربرد و دیگر تجهیزات کامپیوتری خود اطمینان حاصل کنید تا در آینده با مشکل مواجه نشوید.
با این اوصاف، خرید پردازندههای اینتل چه توجیحی دارد؟
در پاسخ باید بگوییم که اینتل یکی از کهنهکاران عرصه پردازندههای کامپیوتری است. این شرکت در طول سالیان گذشته بهلطف عملکرد باثبات خود توانسته نظر مشتریان را به خود جلب کند و نام برند خود را در ذهن مشتریان حکاکی کند.
از آنجایی که مدتها از حضور اینتل در بازار cpu های کامپیوتری میگذرد، قطعات سختافزاری بیشترین سازگاری را با این پردازندهها دارند.
شاید شنیده باشید که پردازندههای AMD معمولاً از حیث درایورهای نرمافزاری و سازگاری سختافزاری، گاهی اوقات با مشکل مواجه میشوند. اگرچه این ادعا برای چندسال پیش صادق بود و اکنون تقریباً مشکل فوق رفع شده است؛ اما هنوز هم در برخی سناریوها احتمال مواجهه با چنین مشکلی وجود دارد.
انواع پردازندهها
وقتی برای خرید پردازنده اقدام میکنید، باید با انواع مختلف آنها آشنایی داشته باشید. در ادامه توضیح مختصری خواهیم گفت.
پردازندههای دسکتاپ
پردازندههای دسکتاپ برای کامپیوترهای رویمیزی طراحی شدهاند که معمولاً در خانه یا محیط کار از آنها استفاده میکنیم. عمده تفاوت این پردازندهها با دیگر نمونهها، مدیریت و تحمل بیشتر در برابر افزایش حرارت است؛ همچنین این پردازندهها برای اورکلاک (افزایش توان پردازنده با دستکاری آن) سازگاری بیشتری دارند.
پردازندههای موبایلی
پردازندههای موبایلی برای دستگاههای قابلحمل نظیر لپتاپ و گوشیهای هوشمند طراحی شدهاند. در جهت کاهش مصرف انرژی، توان این پردازندهها در مقایسه با نمونههای دسکتاپی پایینتر است؛ هرچند بسیاری از آنها ویژگیهایی نظیر نمایشگر بیسیم (WiDi) را ارئه میکنند که مختص به خودشان است.
پردازندههای سرور
پردازندههای سرور علاوهبر قیمت بالاتر، توان بالاتری دارند و در شرایط حساس نیز عملکرد قابلاطمینانی را ارائه میکنند. در سیستمهای دسکتاپ، وقتی پردازنده اصلی خراب شود، کل سیستم بهکلی غیرقابل استفاده میشود؛ اما در سیستمهای سرور که از این پردازندهها استفاده میشود، سختافزاری جایگزین دیگری نیز وجود دارد که در اینگونه مواقع کنترل را بدست میگیرند.
مشخصات و ویژگیهای پردازندهها
پس از آشنایی با انواع مختلف پردازندهها، در قدم بعدی باید با مشخصات و ویژگیهای پردازندهها آشنا شوید. همه پردازندهها بهیکشکل ساخته نمیشوند. پایینتر درباره برخی از شاخصههای مهمی که برای خرید cpu باید روی آنها تمرکز کنید، صحبت خواهیم کرد.
هستهها
تا دهسال پیش، پردازندهها اکثراً دارای یک هسته بودند؛ اما امروزه با پردازندههای چندهستهای روبرو هستیم که در انجام کارهای چندوظیفگی عملکرد بهتری دارند.
اما تعداد هستههای بیشتر چه معنایی برایتان خواهند داشت؟
وقتیکه پردازنده یک هسته داشته باشد، تمام کارها باید توسط همان هسته انجام شود؛ ولی وقتی پردازنده چندهستهای داشته باشید، کارها بین هستههای دیگر تقسیم میشود؛ ازاینرو کارها سریعتر انجام میشود. در واقع در پردازندههای چندهستهای، گویی بهجای یک پردازنده، چند پردازنده دارید.
حافظه کش (Cache)
حافظه کش عملکردی مشابه رم را دارد. کش حافظهای بسیار سریع با ظرفیتی کوچک است که دادههای موردنیاز پردازنده را بهصورت موقتی در خود نگاه میدارد تا با سرعت بالایی در اختیار آن قرار دهد. هرچه مقدار این حافظه بیشتر باشد، مسلماً دادههای بیشتری میتوانند در آن قرار گیرند.
سازگاری سوکت
برای خرید cpu ، باید توجه ویژهای به سازگاری سوکت داشته باشید؛ زیرا از طریق سوکت، ارتباط بین مادربرد و پردازنده برقرار میشود. اگر پیشتر مادربرد را تهیه کردهاید، سعی کنید پردازندهای را انتخاب کنید که با سوکتِ مادربردتان سازگاری داشته باشد.
پردازنده گرافیکی مجتمع
بسیاری از پردازندههای امروزی با واحد گرافیکی مجتمع عرضه میشوند. اگر پردازندهای چنین واحدی را نداشت، همچنان کامپیوتر میتواند از طریق کارتهای گرافیکی مجزا به پردازش محسابات گرافیکی بپردازد. معمولاً این واحدهای گرافیکی قدرت چندانی در کارهای پردازشی سنگین ندارند و اگر قصد انجام بازیهای ویدیویی جدید را داشته باشید، باید بهسراغ کارتهای گرافیکی مجزا بروید که عمدتاً قیمت بالایی نیز دارند.
فرکانس کاری (Hz)
فرکانس یک پردازنده با هرتز اندازهگیری میشود. این فرکانس به سرعت انجام محاسبات اشاره میکند. درگذشته فرکانس بالاتر بهمعنای توانایی بالاتر پردازنده بود؛ اما این موضوع اکنون تغییر کرده است. ازاینرو، افزونبر فرکانس کاری پردازنده، باید به IPC نیز دقت کنید.
مقاومت حرارتی (TDP)
برخی پردازندهها بیشینه مقاومتی بالاتری در مقابل حرارت دارند. حرارت بالا و عدم کنترل آن یکی از عمده مشکلاتی است که باعث آسیبرسانی به پردازنده و دیگر بخشهای مهم کامپیوتر میشود. جدا از این، آگاهی از مقاومت حرارتی پردازنده، کمک بهسزایی در خرید خنککننده مناسب میکند.
چی بخریم؟
اینکه چه چیزی برای چه کاربری مناسب است، قطعاً سؤال بسیاری از خوانندگان این متن خواهد بود. در این بخش ویژگیهایی که باید برای کاربریهای مختلف در نظر بگیرید، معرفی خواهیم کرد تا در هنگام خرید به حاشیه نروید.
کاربری خانگی
- سازگاری سوکت
- واحد گرافیکی مجتمع
- فرکانس کاری
در این گروه، باتوجه به اینکه کاربران با محاسبات سنگین سروکار ندارند، توجهشان را تنها باید روی سه شاخصه فوق قرار دهند. عموم پردازندهها برای این گروه از کاربران معمولاً قیمت مناسبی دارند.
در گام نخست، از سازگاری سوکت با مادربرد خود اطمینان حاصل کنید؛ همچنین به واحد گرافیکی مجتمع نیز توجه داشته باشید؛ زیرا عدم وجود این بخش در پردازنده خریداریشده بهمعنی صرف هزینه اضافی برای خرید کارت گرافیک خواهد بود.
فرکانس کاری آخرین مورد خواهد بود که سرعت انجام محاسبات را تعیین میکند. برای انجام کارهای ساده نیازی به فرکانسهای بالا نیست و پردازندههایی با فرکانس کاری بالاتر از ۱ گیگاهرتز نیز بهخوبی از پس کارهای ساده بر میآیند.
کاربری اداری
- قیمت
- سازگاری
- BGA یا LGA
برای ادارات، هزینه بسیار مهم است. معمولاً پردازندههای ساخت AMD از منظر هزینه گزینههای مناسبتری هستند.
سازگاری دیگر شاخصه مهمی است که برای محیطهای اداری باید در نظر داشت تا از هزینههای اضافی در آینده جلوگیری شود. سازگاری با مادربرد، حافظه رم، سوکت و دیگر اجزا باید پیشاز خرید بررسی شوند.
در آخر باید نوع اتصال سوکت نیز بررسی شود. اینکه اتصال از نوع BGA باشد یا LGA، بسیار مهم است. اگر احتمال تعویض پردازنده در آینده میرود، باید بهدنبال اتصال LGA باشید؛ زیرا تعویض پردازنده در اتصال BGA تقریباً غیرممکن است.
کاربری سازمانی
- هستهها
- فرکانس کاری
- مقاومت حرارتی
از آنجایی که در محیطهای سازمانی معمولاً کارها اندکی سنگینتر هستند، تعداد هستهها در تسریع روند کار تأثیرگذار است؛ بااینحال، لزوماً تعداد هستههای بیشتر بهمعنای بهتربودن نیست. پیشاز اینکه اقدام به خرید پردازندهای با هستههای بالا کنید، اطمینان حاصل کنید که نرمافزار مورداستفاده شما از پردازندههای چندهستهای پشتیبانی درستی را انجام میدهد.
برای تشخیص فرکانس کاری موردنیازتان معمولاً معیار مشخصی وجود ندارد. برای شناختِ این موضوع بهتر است در هنگام خرید به نیازمندیهای نرمافزاری پردازنده موردنظرتان و تطابق آنها با نرمافزارهای روتینِ سازمانتان توجه داشته باشید.
باتوجه به تنوع کارهای سازمانی، مقاومت حرارتی پردازنده یکی از موضوعات مهم است. پیشاز خرید به مقاومت حرارتی پردازنده (TDP) دقت کنید تا از آسیب به قطعات سختافزاری جلوگیری شود؛ همچنین با بررسی TDP، اطمینان حاصل کنید که سیستم خنککننده از پسِ گرمای تولیدی پردازنده برمیآید.
کاربری بازی
- هستهها
- فرکانس کاری
- مقاومت حرارتی
اگر بهدنبال خرید سیستمی هستید که در هنگام بازی با تأخیر و لگ روبرو نشوید، باید پردازنده را در اولویتهای نخستِ خود قرار دهید.
نخستین مؤلفه، تعداد هستهها هستند. هرچه تعداد هستهها بیشتر باشند، بار پردازشی بین هستهها تقسیم میشوند؛ بااینحال، تعداد هستههای بیشتر لزوماً بهمعنای عملکرد بهتر نیست.
فرکانس کاری در انجام بازیهای ویدیویی نقش مؤثری دارد. برای انجام بازیهای سنگین باید بهدنبال پردازندههایی با فرکانس کاری ۳.۸ گیگاهرتز یا بیشتر باشید. پیشنهاد میکنیم پیشاز اینکه اقدام بهخرید پردازنده کنید، به سیستم موردنیاز بازیهای ویدیویی جدید نیز نگاهی داشته باشید.
مقاومت حرارتی آخرین و شاید مهمترین شاخصه برای گیمرها است. باتوجه به بار پردازشی سنگین بازیهای ویدیویی، سیستم خنککننده در کامپیوترهای گیمینگ وظیفه بسیار مهمی را ایفا میکند؛ ازاینرو سعی کنید با در نظر داشتن میزان مقاومت حرارتی پردازنده (TDP)، اقدام به خرید سیستم خنککننده سازگار کنید.
کاربری سرور
- هستهها
- مقاومت حرارتی
- تِرِدینگ (Threading)
cpu های سرور معمولاً به غولهای دنیای پردازندهها معروف هستند؛ زیرا این پردازندهها باید در مدت زمان کوتاهی، حجم زیادی از اطلاعات را پردازش کنند.
در قدم نخست باید به تعداد هستهها توجه کنید. از آنجایی که در سرور چندین کار بهصورت همزمان انجام میشود، هرچه تعداد هستهها بیشتر باشد، عملیات سریعتر انجام میشود.
بسیاری از پردازندههای سرور بدون واحد خنککننده عرضه میشود؛ بدین معنی که شما باید برای خرید جداگانه سیستم خنککننده اقدام کنید. باتوجه به گرمای تولیدی زیاد در این سیستمها، بهدنبال خنککنندههای قوی باشید.
تِرِدینک (Threading) به تعداد پردازشهایی که یک پردازنده در زمانی معین انجام میدهد، اشاره میکند. برای سیستمهای سرور بهدنبال مدلهایی باشید که دارای قابلیت هایپر تِرِدینگ هستند. این قابلیت قدرت پردازشی بیشتری را در کنار هستهها بهارمغان میآورد.
کاربری قابلحمل
- هستهها
- فرکانس کاری
مثل تمام کاربریهای دیگر، در دستگاههای قابلحمل نیز تعداد هستهها مؤثر هستند. بااینحال باتوجه به اینکه عمده دستگاههای قابلحمل توسط شرکت تولیدکننده بهصورت مجتمع عرضه میشوند، کاربر چندان دخلوتصرفی در انتخاب قطعات سختافزاری ندارد و صرفاً براساس مدلهای موجود در بازار اقدام به خرید میکند.
اگر قصد خرید این دستگاهها را دارید باتوجه به نوع نیازتان، به تعداد هستهها و فرکانس کاری توجه داشته باشید تا با نوع کاربری شما تناسب داشته باشند.
قیمت
قیمت یکی دیگر از مشخصههای کمککنندهای است که میتوان از طریق آن به قدرت و توان یک پردازنده پی برد. در فهرست پایین، کارایی براساس قیمت را شرح دادهایم.
- استفاده سبک (بین ۵۰ تا ۱۰۰ دلار): اگر بهدنبال پردازندهای هستید که فقط نیازهای ساده شما در طول روز نظیر وبگردی، تماشای ویدیو و انجام برخی کارهای روزمره را پاسخگو باشد، مدلهای ۲ یا ۴ هستهای برایتان مناسب است. مدلهایی مانند AMD Ryzen 3 1300X یا AMD Ryzen 2200G و سری پنتیوم یا سلرونِ اینتل کارتان را راه خواهند انداخت.
- مصارف بازی (۱۵۰ تا ۲۵۰ دلار): اگر هدفتان از خرید پردازنده، انجام بازیهای ویدیویی است، حداقل باید بهدنبال مدلهای میانرده سری Intel Core i5 یا AMD Ryzen 5 باشید. از آنجایی که در بازیهای ویدیویی، کارت گرافیک اهمیت بیشتری دارد، میتوانید با اندکی صرفهجویی، بودجه خود را به خرید کارت گرافیک بهتر اختصاص دهید.
- خلق محتوا (۲۵۰ تا ۳۵۰ دلار): اگر فعالیتهایی نظیر ویرایش ویدیو یا عکس انجام میدهید، قطعاً به پردازندهای سریع و قدرتمند نیاز خواهید داشت که از پس بار پردازشی این کارها بهدرستی بربیاید. مدلهای Core i9، Core i7 یا AMD Ryzen 7 جزو پردازندههای قدرتمندی هستند که ازاینحیث هیچگونه کموکسری برایتان نخواهند گذاشت.
- ورکاستیشن (۴۰۰ دلار و بیشتر): اگر کارهای سنگین و حرفهای انجام میدهید و از نرمافزارهای مهندسی برای رندرهای ۳بعدی استفاده میکنید یا در پایگاههای داده بزرگ با کلاندادهها سروکار دارید، نباید وقتتان را ساعتها برای دریافت خروجی تلف کنید. کامپیوترهای ورکاستیشن (Workstation) دقیقاً برای اینگونه کارها طراحی شدهاند. مدلهای Intel Core X یا AMD Threadripper جزو معدود پردازندههای توانمندی هستند که برای ایندسته از کارها تولید شدهاند.
جمعبندی
برای خرید پردازنده، پیشاز اینکه به موارد بالا فکر کنید، سه چیز را در نظر بگیرید؛ نوع مصرف، بودجه، قطعات فعلی کامپیوترتان!
دو مورد اول، یعنی نوع مصرف و بودجه رابطه مستقیمی با یکدیگر دارند؛ بنابراین هرچه بهسمت پردازندههای قدرتمند حرکت کنید، باید مبلغ بیشتری را نیز پرداخت کنید. اینکه از الگوی مصرف خود مطلع باشید، قطعاً در رضایت خرید شما تجربه مستقیمی خواهد گذاشت؛ بنابراین در این مورد، با خود رکوراست باشید تا در آینده پشیمانی بهسراغتان نیاید.
مورد سوم یکی از مهمترین مسائلی است که بسیاری از افراد آن را از قلم میاندازند. این مورد را باید افرادی در نظر بگیرند که قصد ارتقاء رایانه قدیمی خود را دارند. اگر جزو این افراد هستید، باید بدانید که ارتقاء cpu همهچیز نیست و سازگاری پردازنده جدید با دیگر قطعات را همواره باید در نظر داشته باشید. ناهمخوانی قطعات جدید با قطعات قدیمی باعث خواهند شد تا پردازنده جدید شما قادر به ارائه قدرت واقعی خود نباشد و به اصطلاح با گلوگاه روبرو شود.
یکی از راههای ساده و خوب برای جلوگیری از وقوع چنین مشکلی، مشورت با افراد باتجربه یا استفاده از وبسایتهای نظیر BottleNeck است که سازگاری قطعات سختافزاری با یکدیگر را مشخص میسازد.