روغن ترمز یکی از مایعات اساسی در خودرو به حساب می‌آید که شاید کمبود یا فساد آن بر خلاف روغن موتور یا آب رادیاتور، مشکلی از نظر فنی در کارکرد خودرو به وجود نیاورد اما می‌تواند در لحظات حساس نظیر مواقعی که نیاز به ترمزگیری شدید دارید، به اصطلاح زیر پایتان را خالی کند، دستتان را در پوست گردو بگذارد و خدایی ناخواسته حادثه نه‌چندان خوشایندی را برای شما رقم بزند.
بنابراین باید پیش از هر چیز دیگری نسبت به سلامت روغن ترمز و کفایت میزان آن در اتومبیل خود اطمینان حاصل کنید، چرا که مستقیما با سلامتی شما و عزیزانتان سر و کار دارد. لطفا در ادامه همراه ما بمانید تا در مطلب پیش رو با انواع روغن ترمز آشنا شده و بتوانید روغن ترمز مناسب اتومبیل خود را بشناسید.
وظیفه روغن ترمز چیست؟
روغن ترمز بر خلاف نامش چندان عملی از بابت روانکاری در بخش‌های فنی اتومبیل انجام نداده و میزان اصطکاک میان دو قطعه فلزی را کاهش نمی‌دهد، بلکه این مایع از نوع سیالات هیدرولیکی با حداقل تراکم پذیری است و همین خاصیت تراکم‌ناپذیری روغن ترمز سبب می‌شود تا نیروی پای اعمال شده بر پدال ترمز به پیستون و لنت‌ها وارد شده و در نهایت خودرو از حرکت باز بایستد.
روغن ترمز ماشین ماده‌ای سنتزی است که قسمت اعظم آن را ترکیبات گلیکول اتر (یا سیلیکونی) تشکیل می‌دهد. این ماده به شدت با رطوبت هوا واکنش داده و آن را به خود جذب می‌کند که این مسئله موجب پایین آمدن دمای جوش مایع ترمز خواهد شد؛ در نتیجه کارایی این مایع حین فرآیند ترمزگیری که با تولید حرارت زیاد همراه است، به شدت کاهش یافته و می‌تواند بسیار خطرساز باشد.
در چنین مواقعی رنگ روغن ترمز از حالت شفاف به کدر تغییر می‌کند که در اصطلاح گفته خواهد شد روغن ترمز فاسد شده است. با این وجود متاسفانه بعضی از تعمیرکاران محترم به دلیل فرآیند وقت‌گیر هواگیری سیستم ترمز پس از تعویض مایع ترمز، میل چندانی به انجام این کار نداشته و صرفا با مشاهده سطح کافی روغن در مخزن مربوطه نسبت به سالم بودن سیستم ترمزگیری به مالک خودرو اطمینان خاطر می‌دهند که از نظر علمی چندان قابل قبول نیست.
همچنین لازم به ذکر است که روغن ترمز دارای ترکیبات اسیدی بوده و نباید به هیچ وجه روی بدنه خودرو ریخته شود؛ چرا که در مدت کوتاهی می‌تواند به رنگ ماشین آسیب وارد ساخته و ضررهای مالی به دنبال داشته باشد.
روغن ترمز آبی یا زرد؟
روغن ترمزها از نظر نقطه جوش به چهار دسته تحت استاندارد DOT تقسیم می‌شوند: دسته اول DOT2 نام دارد که دارای دمای جوش ۱۹۰درجه سانتیگراد است. دسته دوم یا DOT3 در دمای ۲۰۵ درجه سانتیگراد به جوش می‌آید؛ DOT4 نیز از نقطه جوش ۲۳۰ درجه سانتیگراد برخوردار است. در این بین روغن ترمزهای DOT5 دارای بیشترین دمای جوش یا ظرفیت گرمایی بوده و در دمای ۲۶۰ درجه سانتیگراد به جوش می‌آیند. گروه آخر دارای یک زیرمجموعه به نام DOT5.1 است که ترکیب شیمیایی آن کاملا متفاوت بوده و از متابورات تشکیل شده است.
معمولا DOTهای مختلف در رنگ‌های متفاوت به بازار ارائه می‌شوند؛ بنابراین شما قادر هستید روغن ترمزهای زرد (DOT3)، آبی (DOT4) و یا سبز (DOT5.1) را در خودروهای مختلف مشاهده کنید.
لازم به ذکر است که لزوما DOT بالاتر به معنای برتر بودن کیفیت مایع ترمز و مناسب‌تر بودن آن برای خودروی شما نخواهد بود؛ چرا که شرکت‌های سازنده نوع روغن ترمز ماشین را بر حسب وزن، قدرت موتور و سیستم انتقال قدرت خودرو مشخص کرده و آن را بر روی درب مخزن روغن ترمز و یا درون دفترچه راهنمای اتومبیل درج می‌کنند.
آیا روغن ترمز نیاز به تعویض دارد؟
با توجه به توضیحات ارائه شده قطعا تا به اینجا متوجه شده‌اید که روغن ترمز همانند سایر مایعات خودرو نیاز به تعویض دارد، منتهی زمان تعویض این مایع نسبت به سایر سیالات پیشرانه نظیر روغن موتور، آب رادیاتور و… متفاوت و طولانی‌تر است.
در ابتدای کار باید سطح روغن ترمز را در بازدیدهای دوره‌ای (حداقل یک ماهه) چک کرد تا نسبت به وجود مقدار کافی از آن در سامانه ترمز مطمئن شد. توجه داشته باشید که مخزن روغن ترمز می‌بایست همواره تا شاخص MAX مخزن پر باشد؛ در صورت کاهش یافتن سطح مایع ترمز، پس از پر کردن مخزن تا نشانگر نقطه ماکزیمم (MAX)، حتما بلافاصله به مراکز مجاز مراجعه کرده و نسبت به بازرسی سیستم ترمز از نظر وجود نشتی اقدام نمایید. معمولا در اثر نشتی سیستم ترمز شما شاهد نشت روغن در اطراف چرخ‌ها خواهید بود.
در مرحله دوم و پس از حصول اطمینان نسبت به عدم کاهش سطح مایع درون مخزن روغن ترمز، باید شفافیت این سیال حتما چک شود. روغن ترمز سالم حالتی شفاف داشته و نباید کدر باشد؛ در صورتی که با مایعی نسبتا کدر درون مخزن روغن مواجه شدید، سریعا نسبت به تعویض آن اقدامات لازم را به عمل بیاورید.
در پایان باید اشاره کنیم که به طور کلی نمی‌توان بازه دقیقی برای تعویض روغن ترمز اتومبیل در نظر گرفت؛ چرا که عواملی نظیر میزان رطوبت محیط و کیفیت ساخت این مایع می‌تواند بر عمر آن تاثیرگذار باشد. با این حال بهتر است هر سه سال یکبار روغن ترمز اتومبیل خود را به‌طور کامل تعویض کنید تا هرگونه خطر احتمالی ناشی از عدم کارکرد صحیح سامانه ترمز ماشین را از خود و عزیزانتان دور کرده باشید.
منبع: دیجیاتو