شکل گیربکس می‌تواند یکی از دردسرسازترین و مهمترین عیوب به وجود آمده در خودرو باشد که هزینه‌های زیادی را در پی خواهد داشت. در ادامه به مهمترین علایم وجود عیب و مشکل گیربکس‌ها اشاره خواهیم کرد. لطفا با ما همراه باشید.
گیربکس‌ها ابزار واسطه‌ای هستند که از یک سری چرخ‌دنده، میل ماهک، کلاچ و …تشکیل شده و در مسیر انتقال نیرو قرار می‌گیرند تا نیروی ثابت دریافتی را به صورت قدرتی (گشتاور بالاتر در دنده سنگین) و یا سرعتی (گشتاور کمتر در دنده سبک‌تر) در اختیار مجموعه مصرف‌کننده نظیر محور چرخ‌های اتومبیل و ..قرار دهند.
گیربکس معمولا از مکانیزم خاصی که بر اصل نسبت اندازه چرخ دنده محرک ( دریافت‌کننده نیرو ورودی از موتور) به اندازه چرخ دنده متحرک استوار است، استفاده می‌کنند. بدین ترتیب که هرچه نسبت قطر چرخ‌دنده محرک (ورودی) به قطر چرخ‌دنده متحرک کمتر باشد، ضریب دنده سنگین‌تر بوده و نیروی خروجی گیربکس از قدرت بیشتری برخوردار خواهد بود. چنین وضعیتی را می‌توان در دنده‌های یک و دو اتومبیل به خوبی احساس کرد.
بیشتر بخوانید: فیلتر روغن چیست و چه زمانی باید آن را تعویض کرد؟
همچنین هنگام شتاب‌گیری یا سبقت گرفتن نیز که اتومبیل احتیاج به گشتاور بیشتری برای انجام مانور مورد نظر شما دارد، نیاز است تا دنده در وضعیت معکوس (سنگین‌تر) قرار گرفته و نسبت قطر دنده ورودی به خروجی کاهش یابد. تحت این شرایط قدرت بیشتری به سوی چرخ‌ها روانه می‌شود و گشتاور لازم جهت شتاب‌گیری و سبقت گرفتن از اتومبیل پیش رو برای شما فراهم می‌گردد.
حال اگر نیاز باشد که اتومبیل با سرعت بیشتری به حرکت دربیاید، بایست نسبت قطر چرخ دنده ورودی (محرک) را به چرخ دنده خروجی (متحرک) افزایش داد. بدین ترتیب ضریب دنده سبک‌تر شده و خودرو با سرعت بیشتری به حرکت درخواهد آمد.در گیربکس خودروها حرکت از وضعیت دنده ۱ به دنده ۵ یا ۶ یا بالاتر، به معنای سبک‌تر شدن دنده و روان‌تر حرکت کردن خودرو با سرعتی بیشتر خواهد بود.
تا اینجای کار با اساس کارکرد جعبه دنده خودرو آشنا شدید، لطفا در ادامه با ما همراه باشید تا مهمترین علائم وجود مشکل در گیربکس خودرو را به استحضار شما مخاطبان گرامی برسانیم.
بیشتر بخوانید: دلایل سوختن دینام خودرو
۱) جا نخوردن اهرم تعویض دنده
اگر در ابتدای حرکت پدال کلاچ را فشار می‌دهید و قصد درگیر کردن دنده را دارید اما اهرم تعویض دنده در سر جای خود قرار نمی‌گیرد و یا از آن بیرون می‌پرد، احتمالا گیربکس خودروی شما دچار مشکل شده است. البته جا نخوردن اهرم دنده می‌تواند دلایل دیگری همچون عدم رگلاژ صحیح کلاچ، خرابی ماهک‌های بیرونی جعبه‌دنده (رابط اهرم دنده با گیربکس) و… نیز داشته باشد. بیرون پریدن دنده نیز می‌تواند ناشی از خرابی کشویی مربوط به آن دنده، شل شدن پیچ سر و ته گیربکس، بروز ایراد در فنر ساچمه، ایراد در خار موشکی، ساییدگی ساچمه‌ها و …باشد.
۲) شنیده شدن سروصدای ناهنجار
اگر صدای ناهنجار از سمت گیربکس خودرو به گوش شما می‌رسد که با فشردن پدال کلاچ و قطع ارتباط گیربکس با موتور رفع می‌شود، جعبه دنده اتومبیل شما ایراد داشته و باید هرچه سریع‌تر جهت رفع عیب به تعمیرگاه ارجاع داده شود. کاهش عمده سطح روغن گیربکس می‌تواند منجر به بروز صداهایی شبیه به جیغ ناشی از سایش برخی دنده‌ها و بلبرینگ‌ها روی یکدیگر شود.
بیشتر بخوانید: مواردی که مکانیک‌ها دوست ندارند از آن با خبر باشید
۳) نشتی روغن واسکازین
هرگونه نشتی روغن گیربکس نشانه خرابی آب‌بندها و کاسه نمدهای جعبه دنده است که در صورت عدم رفع به موقع می‌تواند خرابی‌های پرهزینه و بعضا غیرقابل جبرانی را در جعبه دنده به وجود بیاورد. کاهش سطح روغن در گیربکس‌های اتوماتیک می‌تواند منجر به بروز تکان شدید (تقه) و عدم عملکرد صحیح جعبه دنده شود.
۴) زوزه جعبه دنده یا دیفرانسیل
اگر هنگام حرکت همواره صدایی خاص شبیه به نوعی زوزه و یا یک چنین نوایی به گوشتان می‌رسد، باید بدانید که گیربکس خودروتان دچار مشکل شده است. از جمله دلایل زوزه کشیدن جعبه دنده می‌توان به ساییدگی دندانه‌ها در اثر کارکرد یا عدم کیفیت ساخت، عدم درگیری مناسب چرخ‌دنده‌ها با یکدیگر و… اشاره کرد. به منظور تشخیص این که صدای زوزه مربوط به خود جعبه دنده است و یا به دیفرانسیل ارتباط پیدا می‌کند، لازم است تا حین حرکت، مثلا در سرعت ۸۰ کیلومتر بر ساعت دنده را خلاص کنید، اگر در این حالت صدا قطع شد گیربکس مشکل دارد ،در غیر این صورت ایراد از دیفرانسیل بوده و باید جهت تعمیر و یا تعویض به تعمیرگاه ارجاع داده شود.
بیشتر بخوانید: هدآپ دیسپلی (HUD) چیست؟
موارد ذکر شده بیشتر در گیربکس‌های دستی کاربرد دارند اما اگر بخواهیم به طور دقیق‌تر به علائم خرابی گیربکس اتوماتیک نیز اشاره کنیم می‌توان از موارد زیر نام برد:
تکان‌های خودرو و وجود تقه حین تعویض دنده‌ها، سروصدای زیاد از ناحیه گیربکس در هنگام خلاص بودن دنده، مکث گیربکس در تعویض دنده و گاز هرز خوردن پیشرانه، عدم تعویض دنده‌ها، بوی سوختگی ناشی از داغ شدن بیش از حد واسکازین و خلاص شدن دنده به صورت ناگهانی.
در پایان توصیه می‌شود روغن گیربکس دستی یا اتوماتیک وسیله نقلیه خود را در بازه‌های زمانی مشخص تعویض نمایید، تا از استهلاک بیش از حد این قطعه فوق‌العاده مهم پیشگیری به عمل آورده باشید.
منبع: دیحیاتو
