نمک معمولی و نمک دریا چه فرقی با هم دارند؟
مدتی است که از گوشه و کنار نام نمک دریا یی را می‌شنویم و این که خاصیت درمانی دارد و حتی می‌توان از آن در بهبود فشارخون استفاده کرد. با شنیدن این مطالب بسیاری از هم‌وطنان تمایل پیدا کرده‌اند که از نمک دریایی بیش از پیش در تهیه غذاهایشان استفاده کنند با این امید که نه تنها به ارتقای سلامتشان کمک میکند بلکه درمان‌کننده بسیاری از بیماری‌هایشان به خصوص فشارخون خواهد بود. اما باید گفت نمک دریایی با نمکی که ما استفاده می‌کنیم از لحاظ تغذیه‌ای هیچ تفاوتی ندارد و تنها فرقش این است که کریستال‌های آن درشت‌تر است و در برخی غذاها سبب ارتقای کیفیت آن می‌شود. به عنوان نمونه در برخی نان‌ها و شیرینی‌ها اضافه کردن این نوع نمک، سبب قوام بهتر و حتی تردی بیشتر می‌شود و کیفیت را بالا می‌برد اما از لحاظ تغذیه‌ای تفاوتی با نمک سر میز ندارد.
همه نمک های خوراکی از نمک های دریاچه های خشک شده، تبخیر دریاها و نمک کوه‌ها تولید می‌شوند.
پس باید همان نکاتی که در مورد نمک معمولی رعایت می‌کنیم، در مورد نمک دریایی نیز در نظر بگیریم یعنی روزانه بیش از ۳ تا ۴ گرم استفاده نشود زیرا زیاده‌روی در مصرف این نمک نیز بیماری‌های قلبی و سکته را به همراه خواهد داشت و طول عمر فرد را پایین خواهد آورد.
نمک دریا نمکی تصفیه نشده است و علاوه بر داشتن فلزات سنگین، دارای ماده خطرناکی همچون آرسنیک است. آرسنیک شبه فلز سمی، معروفی است که مصرف آن سرطان‌زا است.
نمک دست نخورده به صورت طبیعی دارای ۹۴٪ تا ۹۶٪ درصد سدیم کلراید (NaCl) است و تقریبا ۵٪ باقی شامل املاح بسیار مهم و مفید مانند
- پتاسیم (K)
- منیزیوم (Mg)
- کلسیم (Ca)
- روی(Zn)
- مس (Cu)
- و…
- و همچنین آلودگی های نانوگرمی مانند جیوه و سرب است.
بیشتر بخوانید: بهترین چای ها برای لاغری کدامند
در فرایند تصفیه نمک چه اتفاقی می افتد؟
طبق قوانین استاندارد سازمان جهانی بهداشت WHO برای تصفیه نمک میزان سدیم کلراید از حدود ۹۵٪ باید به ۹۹.۲٪ برسد.
اگر هر شرکتی بتواند خلوص فقط دو عنصر سدیم کلراید را به ۹۹.۲٪ برساند میتواند مجوز فروش نمک خوراکی را بگیرید.
برای رساندن نمک به این خلوص امروزه فقط دو روش مرسوم است.
- هیدرومیل (hydromill)
در این روش نمک طبیعی(دریا یا کوه) روی غلطک پهن حرکت میکند و با آب تحت فشار، شستشو داده می‌شود، کریستال ها شکسته شده و املاح جدا می‌شوند و کلراید سدیم به همراه فلزات سنگین باقی میماند و به راحتی خلوص کلراید سدیم به ۹۹٪ میرسد. - بلور مجدد (Recrystallization)
این روش در ایران بسیار متداول است.
در این روش نمک را در آب حل میکنند و محلول های شیمیایی به آن اضافه میکنند تا راحتر بتوان به وسیله کاتالیزور (جدا کننده) پتاسیم، منیزیوم ، کلسیم و… را جدا نمایند. (فقط قیمت هر کیلو پتاسیم ۵۵۰ هزار تومان است!) نمک باقی مانده، عملا تفاله نمک است چون تمام املاح آن گرفته شده است!(کمپانی داروسازی مرک آلمان بزرگترین خریدار املاح نمک ایران است) جالبتر اینکه در این فرایند هیچ کاتالیزوری برای حذف فلزات سنگین استفاده نمی‌شود چون کسی خریدار سرب و جیوه با قیمت بالا نیست!
میزان سرب موجود در نمک طبیعی به ازای هر کیلو حدود ۰.۰۱ میلی‌گرم است اما در نمک تصفیه شده به دلیل تغلیظ صورت گرفته تا ۰.۰۷ میلی‌گرم افزایش هم می‌یابد!
اما این پایان راه نیست! قبل از عرضه نمک تصفیه شده به بازار، باید ید صنعتی (Iodine)(در کشاورزی به عنوان سم استفاده می‌شود) به آن افزوده شود و چون ید ماده بی ثباتی است نیاز دارد که از یک تثبیت کننده شیمیایی همراه باشد.
در آخر برای اینکه تکه‌های نمک به یکدیگر نچسبد باید به آن Anticaking (ضد کلوختکی) اضافه نمود که از مشتقات نفتی یا ترکیبات خطرناک معدنی مانند سدیم نیترات یا سیلیکات آلومینیوم می‌باشد!
بیشتر بخوانید: روش های تشخیص زعفران اصلی از تقلبی
مضرات مصرف نمک دریا چیست؟
در حال حاضر مصرف نمک دریا از سوی افراد غیرکارشناس به مردم توصیه می شود. نمک دریا به نمک حاصل از تبخیر آب دریا گفته می شود. این نمک،تصفیه نشده و دارای انواع ناخالصی ها از جمله فلزات سنگین است که خطر سرطانزایی آنها به اثبات رسیده است. علاوه بر ناخالصی، میزان ید آن کم یا حتی فاقد آن است که نیاز روزانه بدن به ید را تامین نمی کند. هر چند نمک دریا حاوی مواد معدنی از جمله فلوئور و پتاسیم است اما با توجه به این که در مصرف مقادیر زیاد آن، این املاح تامین می شوند، این ویژگی نمک دریا بسیار کم اهمیت بوده و ارزش کاربری ندارد. در صورتی نمک دریا می تواند مصرف خوراکی داشته باشد که در قالب استانداردهای موجود، مجوز تولید و پروانه ساخت از وزارت بهداشت گرفته باشد.
افراد سودجویی که سعی در ترویج مصرف نمک دریا دارند، نه تنها سلامت مردم کشور را به خطر انداخته بلکه موجب برگشت مشکل گواتر، تولد نوزادان با ناهنجاری‌های مادرزادی و بسیاری پیامدهای زیان‌بار بهداشتی خواهند بود.