روغن گیربکس چیست؟
روغن گیربکس یک مایع روانکار است که قطعات متحرک موجود در داخل گیربکس را روغن کاری می‌کند. در گیربکس‌های اتوماتیک این روغن وظیفه‌ی خنک کاری گیربکس و وظیفه‌ی انتقال نیرو از سوی موتور به سمت جعبه دنده را نیز بر عهده دارد.
در گیربکس‌های مختلف از روغن‌های گوناگونی برای روغن کاری استفاده می‌شود. در گیربکس‌های خودکار از روغن‌هایی با نام ATF استفاده می‌شود که مخفف روغن گیربکس اتوماتیک است. برای گیربکس‌های دستی اما روغن‌های مختلفی وجود دارد. از روغن‌هایی با مشخصات مشابه با روغن موتور گرفته تا روغن‌های سنگین‌تر مخصوص دنده‌های هیپوئیدی و حتی در برخی موارد نادر روغن‌های مشابه با روغن گیربکس‌های اتوماتیک. برای اینکه بدانید گیربکس دستی خودروی شما به چه نوع روغنی نیاز دارد باید به دفترچه راهنمای خودرو مراجعه کنید.
بیشتر بخوانید: ۱۰ دلیل رایج روشن شدن چراغ چک
کی باید روغن گیربکس را عوض کنیم؟
برای گیربکس‌های دستی معمولا در خودروهای مختلف بین ۵۰ هزار تا ۱۰۰ هزار کیلومتر یکبار لازم است تا روغن گیربکس را تعویض کرد. در برخی خودروها که برا کار در شرایط سخت هستند و تحت فشار زیادی قرار دارند ممکن است هر ۳۰ هزار کیلومتر لازم شود روغن گیربکس را تعویض کنید. از آنجایی که این عدد برای هر مدل خودرو می‌تواند متفاوت باشد برای دانستن آن می‌توانید به دفترچه راهنمای خودرو رجوع کنید.
در گیربکس‌های خودکار معمولا روغن گیربکس را باید در هر ۶۰ هزار کیلومتر تعویض کرد اما این عدد در برخی خودروها تا ۱۰۰ هزار کیلومتر نیز می‌رسد. زودتر تعویض کردن روغن گیربکس ایرادی ندارد و اگر هزینه مهم نباشد می‌توانید همیشه زودتر از موعد روغن را تعویض کنید.
چرا باید روغن گیربکس را عوض کنیم؟
در گیربکس‌های دستی معمولا روغن کیفیت خود را از دست نمی‌دهد بلکه دچار آلودگی می‌شود. این آلودگی ناشی از مستهلک شدن دنده‌ها و برینگ‌ها است در نتیجه ذرات کوچک فلزی وارد روغن گیربکس می‌شوند. همانطور که می‌دانید ذرات میکروسکوپی فلزی درون روغن باعث می‌شوند که روغن کاری دچار اختلال شود و روغن نتواند کار خود را به درستی انجام دهد. بنابراین اگر روغن گیربکس را تعویض نکنید باعث کاهش شدید عمر گیربکس دستی شما خواهد شد.
بیشتر بخوانید: یاتاقان زدن خودرو به چه معنی است و دلایل آن چیست؟
در گیربکس‌های اتوماتیک به دلیل حرارت بالاتری که وجود دارد روغن کیفیت خود را نیز از دست می‌دهد و خراب می‌شود. همچنین مانند گیربکس‌های دستی، روغن گیربکس‌های خودکار نیز آلوده می‌شود. کثیف‌شدن روغن گیربکس اتوماتیک می‌تواند باعث آسیب دیدن قطعات داخلی گیربکس است.
اگر روغن گیربکس را تعویض نکنیم چه می شود؟
در صورت تعویض نکردن به موقع روغن گیربکس، روغن کثیف و خراب می‌تواند شروع به آسیب‌زدن به قطعات داخلی گیربکس کند. این مساله روی طول عمر گیربکس تاثیر بسیار بدی دارد و معمولا از نظر مالی بسیار گران تمام می‌شود. بنابراین باید بدانید که تعویض به موقع روغن گیربکس در حقیقت نوعی سرمایه‌گذاری مطمئن روی خودرو است.
کارهایی که باید انجام شوند
همیشه در هنگام سرویس دوره‌ای خودرو باید سطح روغن گیربکس نیز چک شود. اگر روغن گیربکس کم باشد دنده‌ها ممکن است به خوبی تعویض نشوند. کم‌بودن روغن درون گیربکس همچنین باعث آسیب دیدن گیربکس نیز می‌شود. متاسفانه آسیب‌دیدن گیربکس معمولا هیچ علایمی مانند سر و صدا ندارد ندارد و اگر حواستان به سرویس‌های به موقع نباشد ممکن است خیلی دیر متوجه شوید. چک‌کردن روغن در گیربکس‌های دستی کمی مشکل است و بهتر است از یک مکانیک برای این کار کمک بخواهید. البته برخی خودروسازان گیج روغن را برای گیربکس دستی تعبیه می‌کنند اما کار معمولی نیست.
در خودروهای دنده اتوماتیک معمولا یک گیج روغن مثل گیج روغن موتور وجود دارد باید حواستان باشد این دو گیج را با هم اشتباه نگیرید و یا آنها را اشتباهی جای هم قرار ندهید. معمولا در گیربکس‌های خودکار باید در حالی که موتور گرم است و گیربکس در حالت پارک قرار دارد سطح روغن را چک کنید. همچنین در صورت دیدن نشتی روغن گیربکس فورا به مکانیک مراجعه کنید.
نکته ی مهم
روغن گیربکس بر خلاف روغن موتور تبخیر نمی‌شود بنابراین اگر دیدید که سطح روغن گیربکس پایین رفته است حتما در جایی نشتی وجود دارد و باید فورا به مکانیک مراجعه کنید.
