امروزه همه‌ی ما از تعداد بی‌شماری دستگاه با باتری قابل‌شارژ استفاده می‌کنیم، اما تا زمانی که باتری این دستگاه‌ها از کار نیفتد یا حتی منفجر نشود، به آن‌ها توجه نمی‌کنیم. در این مطلب قصد داریم به شما آموزش دهیم چگونه عمر باتری دستگاه خود را به حداکثر برسانید و بیشترین امنیت را در استفاده از آن داشته باشید.
هر چیزی به مرور زمان ضعیف می‌شود و در نهایت از بین خواهد رفت، ولی می‌توان با اندکی دقت و توجه برای سال‌ها به‌خوبی و با امنیت کامل از یک باتری قابل شارژ استفاده کرد. روش‌های بسیاری برای مراقبت از باتری‌های قابل شارژ گوشی هوشمند، تبلت و لپ‌تاپ ذکر می‌شود.
با اندکی دقت در استفاده می‌توان عمر باتری را بیشتر کرد، اما لازم نیست با آن مانند یک مریض بدحال رفتار کنید. این باتری‌ها برای انجام کاری ساخته شده‌اند و بیشتر اوقات باید اجازه دهید تا به‌طور عادی کار خود را انجام دهند. برای نمونه، تصور کنید یک آیپد نانوی نسل دوم خریداری شده در سال ۲۰۰۶ و یک آیپد تاچ نسل اول مربوط به سال ۲۰۰۸ داریم که هنوز از باتری اصلی خود و بدون مشکل کار می‌کنند. همچنین یک آیفون ۶ پلاس داریم که بیش از ۹۰۰ بار شارژ مجدد شده و هنوز سالم است.
باتری‌های جدید نیز حتی بدون نیاز به توجه زیاد عمر بسیار بالایی دارند. برای مثال ممکن است یک مک‌بوک پرو داشته باشیم که بیش از ۱۹۰۰ بار شارژ مجدد شده و به‌تازگی مجبور شده باشیم تا باتری آن را تعویض کنیم. این درحالی است که میزان شارژ مجدد ذکرشده بسیار بیشتر از میزان ۱۰۰۰ بار شارژ اعلام‌شده از سوی اپل است.
اکنون سؤال اینجا است که چگونه می‌توان عمر باتری‌های قابل شارژ لیتیم-یون را به حداکثر رساند؟
هر باتری عمر محدودی دارد که با عنوان «دورهی شارژ مجدد» یا «دورهی باتری» مشخص می‌شود. به عبارت ساده‌تر، این دوره تعداد دفعات شارژ و تخلیه‌ی شارژ هر باتری را قبل از خراب‌شدن و ازکارافتادن نشان می‌دهد. بعضی از تولیدکنندگان این عدد را همراه با محصول منتشر می‌کنند و بعضی دیگر این کار را نمی‌کنند. برای مثال، اپل این اطلاعات را در اختیار مشتریانش قرار می‌دهد و اعلام می‌کند که باتری آیفون به‌گونه‌ای طراحی شده که تا ۵۰۰ بار شارژ کامل و تخلیه‌ی شارژ بتواند ۸۰ درصد از ظرفیت اصلی خود را حفظ کند. این میزان برای مک‌بوک پرو و مک‌بوک ایر، ۱۰۰۰ بار شارژ و تخلیه‌ی شارژ کامل برای حفظ ۸۰ درصد از ظرفیت اصلی باتری اعلام شده است.
یافتن دورهی شارژ مجدد باتری دستگاه
متأسفانه برای پی بردن به وضعیت باتری آیفون خود نیاز به یک اپلیکیشن جانبی به‌نام coconutBattery خواهید داشت، ولی با استفاده از این ابزار می‌توانید به سه معیار مهم درباره‌ی باتری آیفون خود پی ببرید:
ظرفیت طراحی: ظرفیت مورد انتظار از یک باتری نو است.
ظرفیت شارژ کامل: میزان ظرفیت فعلی باتری را نشان می‌دهد.
شماره‌ی دوره: این عدد تعداد دفعات شارژ شدن باتری تاکنون را به نمایش می‌کشد.
برای آگاهی از تعداد دفعات شارژ شدن باتری مک‌بوک، باید از منو روی لوگوی اپل کلیک کنید و سپس گزینه‌ی About This Mac را انتخاب کرده و بعد روی دکمه‌ی System Report کلیک کنید. در مرحله‌ی بعد از قسمت Hardware روی Power کلیک کنید و عدد نوشته‌شده در مقابل Cycle Count را بخوانید.
در سیستم‌هایی که از ویندوز ۸ یا ویندوز ۱۰ استفاده می‌کنند، Command Prompt را اجرا کنید و پس از تایپ عبارت زیر، کلید Enter را فشار دهید:
powercfg /batteryreport
پس از انجام این کار، گزارشی در یک فایل با فرمت HTML ایجاد شده و در پوشه‌ی user account ذخیره می‌شود.
بعضی افراد فکر می‌کنند، با شارژکردن متعدد باتری دستگاه و خالی نکردن کامل آن می‌توانند دورهی شارژ مجدد باتری را دور بزنند. ولی فراموش نکنید که شما هیچ‌گاه نمی‌توانید قوانین فیزیک را تغییر دهید. اگر به باتری اجازه دهید فقط تا ۲۵ درصد از ظرفیت خود تخلیه شود، با هر چهار بار انجام دادن این کار، یک دوره تخلیه کامل برای شما حساب می‌شود. اگر پنج بار باتری را از ۲۰ درصد شارژ کنید یا ۲۰ بار آن را از ۵ درصد شارژ کنید، باز هم همین قانون وجود دارد.
اما کاری که می‌توان انجام داد، این است که با وصل‌کردن باتری به شارژر و شارژ کردن آن در هر زمان ممکن، از ایجاد دوره‌های شارژ غیرضروری اجتناب کنید. البته باید در این مورد نیز احتیاط کنید و فقط زمانی که از دستگاهی استفاده می‌کنید، آن را برق متصل کنید و اجازه ندهید باتری دستگاه همیشه به شارژر متصل باشد، چراکه این کار باعث داغ شدن بیش از حد باتری می‌شود که به خودی خود می‌تواند باعث فرسایش و نابودی آن شود.
به عبارت دیگر، نباید باتری را در معرض دوره‌های شارژ غیرضروری قرار دهید؛ اما در مقابل، نباید باتری را همیشه به شارژر متصل نگه داشت زیرا همین کار نیز می‌تواند برای باتری بد باشد. باتری‌ها برای حفظ شرایط طبیعی مواد شیمیایی داخل خود نیاز به کار منظم دارند.
تخلیه‌ی کامل در برابر تخلیه‌ی نسبی
بعضی افراد می‌گویند نباید باتری‌های لیتیوم-یونی را قبل از شارژ مجدد به‌طور کامل تخلیه کرد. در مقابل بعضی دیگر اشاره می‌کنند که این امر هیچ ایرادی ندارد.
حقیقت آن است که این کار برای باتری‌های لیتیوم-یونی جدید اهمیت چندانی ندارد چون فرایند تخلیه‌ی آن‌ها به‌دقت توسط مدارهای آنبورد تنظیم می‌شود. البته بهتر است که اجازه ندهید باتری‌ها همیشه به‌طور کامل تخلیه شوند، ولی در کل لازم نیست دقت بالایی به خرج دهید.
باتری‌های نیکل-کادمیوم قدیمی ممکن بود تا جایی تخلیه شوند که امکان شارژ مجدد آن‌ها وجود نداشته باشد. این باتری‌ها نیز با شارژ شدن زیاد مشکل داشتند و در مقایسه با باتری‌های جدید به تغییرات دمایی حساسیت بیشتری داشتند. این مسئله در مورد باتری‌های سربی-اسیدی هم صادق است و آن‌ها هم با شارژ شدن زیاد اصلا رابطه‌ی خوبی ندارند، مگر اینکه در رده‌ی deep cycle یا دورهی عمیق قرار داشته باشند.
بیشتر بخوانیم: راهنمای خرید هارددیسک و حافظه SSD
از شارژر مناسب استفاده کنید
استفاده از شارژر مناسب برای هر دستگاه از اهمیت بالایی برخوردار است.
همراه داشتن یک شارژر و تعدادی کابل در مسافرت‌ها، شاید راحت‌تر از بردن شارژرهای مختلف برای دستگاه‌های مختلف باشد، ولی در بلند مدت بهتر است برای هر دستگاه از شارژر مخصوص به خود استفاده کنید تا مقدار انرژی درستی به باتری منتقل شود. استفاده‌ی مرتب از شارژری که میزان انرژی بیشتر یا کمتری را به باتری می‌رساند، می‌تواند عمر باتری را کاهش دهد.
اگر مجبور شدید از شارژرهای جانبی استفاده کنید، حتما این شارژرها را از برندهای معتبر خریداری کنید. شارژرهای بی‌نام و نشان در ظاهر به مدل‌های اصلی شباهت زیادی دارند ولی طبق بررسی‌های صورت‌گرفته، خروجی آن‌ها از کابل بسیار متفاوت است. حتی بارها دیده شده که شارژرهای ارزان‌قیمت به دودکردن یا حتی به مرحله‌ی انفجار رسیده‌اند. مطمئنا شما نمی‌خواهید در خانه و در حالی که استراحت می‌کنید، با این اتفاق مواجه شوید.
آیا واقعا منطقی است که یک دستگاه گران‌قیمت مثل آیفون را به یک شارژر ارزان و نامطئن وصل کنید؟ اصلا اینطور به‌نظر نمی‌رسد. اگرچه مدارهای محافظ باتری‌ها می‌توانند جریان انرژی‌هایی که به باتری صدمه می‌زنند را تشخیص داده و قطع کنند، ولی شارژرهای بی‌کیفیت ممکن است صدمات دیگری از جمله نوسان شدید ولتاژ و داغ‌شدن بیش از حد را به همراه داشته باشند.
به دما توجه کنید
دمای اتاق حدود ۲۰ درجه سلسیوس، بهترین دما برای شارژ کردن تجهیزات است. بااین‌حال، چون اغلب ما در شرایط کنترل‌شده‌ی دمایی زندگی نمی‌کنیم، می‌توانیم این مقدار را از ۵ تا ۴۵ درجه سلسیوس گسترش دهیم. اگر هنگام شارژ دستگاه دما از این مقدار بیشتر یا کم‌تر شود، باتری در شرایط بدی قرار می‌گیرد. این مورد به‌ویژه درباره‌ی شارژ کردن باتری در دمای زیر صفر درجه سلسیوس صادق است که می‌تواند باتری را برای همیشه از بین ببرد.
مواد شیمیایی به‌کار گرفته‌شده در باتری در این‌باره نقش پررنگی ایفا می‌کنند و بعضی از باتری‌ها تحمل دمایی بالاتری نسبت به سایر دارند. بنابراین اگر درباره‌ی این موضوع دچار تردید هستید، مشخصات باتری را بررسی کنید.
قراردادن باتری‌های لیتیوم-یونی در معرض دمای زیاد یا کم می‌تواند باعث وارد شدن صدمات فیزیکی به آن‌ها و شکاف برداشتن یا پیچ‌خوردگی آن‌ها شود. این اتفاق می‌تواند دستگاهی که باتری در آن قرار گرفته است را نیز دچار مشکل و آسیب کند.
پیشنهاد ما این است که از قراردادن طولانی‌مدت دستگاه در معرض نور مستقیم خورشید جلوگیری کرده و در روزهای سرد نیز آن را در جیب خود نگه‌داری کنید. هرگز دستگاه خود را در روزهای گرم روی داشبورد خودرو رها نکنید.
اگر می‌خواهید دمای باتری لپ‌تاپ ویندوزی یا مک خود را زیر نظر بگیرید، ابزارهای متعددی برای این کار وجود دارد. برای ویندوز می‌توانید از Passmark BatteryMon و برای مک از TG Pro استفاده کنید.
از فشارهای فیزیکی اجتناب کنید
سقوط و ضربه‌های فیزیکی می‌تواند آسیب‌های جدی به باتری وارد کند و باعث نشت مواد شیمیایی خورنده شود که هم برای قطعات الکترونیکی و هم برای پوست بدن بسیار مضر هستند.
اگر با یک باتری آسیب‌دیده مواجه شدید، به‌شدت مراقب باشید. اگرچه این اتفاق بسیار کم رخ می‌دهد، ولی باتری‌های آسیب دیده می‌توانند بسیار خطرناک و غیرقابل پیش‌بینی باشند.
بیشتر بخوانید: معرفی برند TCL
نگه‌داری طولانی‌مدت
اگر بخواهید از دستگاه خود برای مدتی طولانی استفاده نکرده و آن را جایی نگه‌داری کنید، چه می‌کنید؟ مسلما اولین جوابی که به ذهن می‌رسد، شارژکردن کامل دستگاه است، ولی بسیاری از تولیدکنندگان دستگاه‌های الکترونیکی پیشنهاد می‌کنند باتری نه به‌طور کامل، بلکه حدود ۵۰ درصد شارژ شود. این کار باعث می‌شود توزیع یکسان‌تری در بین لیتیوم‌ها و یون‌های باتری صورت بگیرد.
نگه داشتن طولانی مدت باتری در حالت تخلیه شده ممکن است باعث شود که باتری دیگر شارژ نشود. این اتفاق معمولا به‌دلیل ویژگی‌های امنیتی درنظر گرفته شده در باتری یا شارژر است. همچنین نگه داشتن طولانی‌مدت یک باتری پر می‌تواند باعث کم شدن عمر آن به‌دلیل باد کردن شود که حتی می‌تواند به دستگاه نیز آسیب برساند.
برای نگه‌داری طولانی یک باتری بهتر است آن را تا حد امکان نزدیک به دمای اتاق نگه‌دارید و از قرار دادن آن در دماهای بسیار سرد یا کنار پنجره‌های گرم و در معرض نور خورشید خودداری کنید.
سرنوشت هر چیزی مرگ است
هر چقدر هم که خوب از یک باتری مراقبت کنید، سرانجام روزی از بین می‌رود. ولی نگران نباشید؛ چراکه تعویض باتری بسیاری از دستگاه‌ها به‌راحتی و با مبلغ اندکی انجام می‌شود.
از فراخوان‌ها غافل نشوید
معمولا فرایند فراخوانی قطعات مشکل‌دار به کارخانه‌ها امر دشوار و زمان‌بری است و به‌راحتی انجام نمی‌شود. اگر محصولی دارید که شک دارید دچار مشکل است یا نه، بهتر است از توصیه‌های صادرشده پیروی کنید و مطمئن شوید که دستگاه شما سالم است. در غیر این‌صورت به‌دنبال راه چاره باشید.
ممکن است توقف استفاده از یک محصول برای تعویض باتری اندکی مشکل باشد، ولی به‌خاطر داشته باشید آتش‌گرفتن خانه می‌تواند مشکل بسیار جدی‌تری باشد.
بهتر است اخبار مربوط به فراخوانی دستگاه‌های معیوب را دنبال کنید. معمولا فراخوان‌های صادر شده از سوی شرکت‌های بزرگ به شکل گسترده منتشر می‌شوند و اطلاع یافتن از آن‌ها راحت است.