سدیم یک الکترولیت ضروری است که به حفظ تعادل آب درون و اطراف سلول‌های بدن کمک می‌کند. برای عملکرد مناسب عضلات و اعصاب مهم است. همچنین به حفظ سطح فشار خون پایدار کمک می‌کند.
کمبود سدیم در خون به عنوان هیپوناترمی نیز شناخته می‌شود. زمانی اتفاق می‌افتد که آب و سدیم تعادل ندارند. به عبارت دیگر، در خون شما مقدار زیادی آب یا سدیم کافی وجود ندارد.
به طور معمول، میزان سدیم شما باید بین ۱۳۵ تا ۱۴۵ میلی‌اکی‌والان در لیتر (milliequivalents per liter) باشد. هیپوناترمی هنگامی اتفاق می‌افتد که میزان سدیم شما به کمتر از 135mEq/L برسد.
علائم کمبود سدیم در خون
علائم کمبود سدیم در خون در افراد مختلف متفاوت است. اگر سطح سدیم به تدریج کاهش یابد، ممکن است هیچ علائمی نداشته باشید. اگر خیلی سریع افت کنند، علائم شما شدیدتر است.
از دست دادن سریع سدیم یک مورد اورژانسی است که می‌تواند باعث از دست دادن هوشیاری، تشنج و کما شود.
علائم رایج کمبود سدیم خون عبارتند از:
- ضعف
- خستگی یا انرژی کم
- سردرد
- حالت تهوع
- استفراغ
- گرفتگی عضلات یا اسپاسم
- گیجی
- تحریک پذیری
بیشتر بخوانید: هر آنچه در مورد کلسترول بالا باید بدانید
دلایل کمبود سدیم در خون
عوامل زیادی می‌توانند باعث کم شدن سدیم خون شوند. اگر بدن شما مقدار زیادی آب و الکترولیت از دست بدهد، ممکن است سطح سدیم شما خیلی کم شود. هیپوناترمی نیز ممکن است نشانه‌هایی از شرایط پزشکی خاص باشد.
دلایل کمبود سدیم عبارتند از:
- استفراغ شدید یا اسهال
- مصرف برخی از داروها از جمله داروهای ضد افسردگی و داروهای ضد درد
- مصرف داروهای ادرار آور (قرص‌های آب)
- نوشیدن بیش از حد آب در هنگام ورزش (این بسیار نادر است)
- کمبود آب بدن
- بیماری کلیه یا نارسایی کلیه
- بیماری کبد
- مشکلات قلبی، از جمله نارسایی قلبی
- اختلالات غدد فوق کلیوی، مانند بیماری آدیسون، که بر توانایی غده فوق کلیه در تنظیم تعادل سدیم، پتاسیم و آب در بدن تأثیر می‌گذارد
- کم کاری تیروئید (تیروئید کم کار)
- پولیدپسی اولیه، وضعیتی که در آن تشنگی بیش از حد باعث می‌شود بیش از حد آب بنوشید
- استفاده از اکستازی
- سندرم هورمون ضددیورتیک نامناسب (SIADH)، که بدن شما را در آب نگه می‍‌دارد
- دیابت اینسیپیدیوس (insipidus)، یک بیماری نادر که در آن بدن هورمون ضد ادرار (antidiuretic) ایجاد نمی‌کند
- سندرم کوشینگ، که باعث افزایش سطح کورتیزول می‌شود (این نادر است)
چه کسانی در معرض خطر کمبود سدیم در خون هستند؟
برخی از عوامل، خطر کمبود سدیم خون را افزایش می‌دهند، از جمله:
- افراد مسن
- استفاده از ادرار آور
- استفاده از ضد افسردگی
- یک ورزشکار با عملکرد بالا
- زندگی در آب و هوای گرم
- خوردن رژیم کم سدیم
- داشتن نارسایی قلبی، بیماری کلیوی، سندرم هورمون ضد دیورتیک نامناسب (SIADH) یا سایر بیماری‌ها
اگر در معرض کمبود سدیم هستید، ممکن است لازم باشد در مصرف الکترولیت و آب بیشتر احتیاط کنید.
بیشتر بخوانید: هر آنچه در مورد بیماری‌های قلبی باید بدانید
آزمایش کم بودن سدیم در خون
آزمایش خون می‌تواند به پزشک کمک کند تا سطح پایین سدیم را بررسی کند. حتی اگر علائم کمبود سدیم خون ندارید، پزشک ممکن است یک صفحه متابولیک پایه برای شما تجویز کند. این کار مقدار الکترولیت‌ها و مواد معدنی را در خون شما آزمایش می‌کند.
یک پنل متابولیک پایه اغلب بخشی از یک برنامه فیزیکی روتین است. ممکن است سدیم کم خون را در کسی بدون هیچ گونه علائمی شناسایی کند.
اگر سطح سدیم غیرطبیعی باشد، پزشک آزمایش ادرار را برای بررسی میزان سدیم در ادرار تجویز می‌کند. نتایج این آزمایش به پزشک کمک می‌کند تا علت کم بودن سدیم خون شما را تشخیص دهد:
- اگر سطح سدیم خون شما کم است اما میزان سدیم ادرار شما زیاد است، بدن شما بیش از حد سدیم از دست می‌دهد.
- سطح پایین سدیم در خون و ادرار به معنای آن است که بدن شما به اندازه کافی سدیم مصرف نمی‌کند. همچنین ممکن است آب زیادی در بدن شما وجود داشته باشد.
درمان کمبود سدیم خون
درمان کمبود سدیم خون بسته به علت آن متفاوت است. این ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- برگشتن مایعات
- تنظیم دوز ادرار آورها
- مصرف داروها برای علائمی مانند سردرد، حالت تهوع و تشنج
- درمان شرایط زمینه‌ای
- تزریق محلول سدیم داخل سیاهرگ (IV)
پیشگیری از کمبود سدیم خون
متعادل نگه داشتن سطح آب و الکترولیت می‌تواند از کاهش سدیم خون جلوگیری کند.
اگر یک ورزشکار هستید، مهم است که در حین ورزش مقدار مناسب آب بنوشید.
همچنین باید نوشیدنی‌های کم آب مانند Gatorade یا Powerade را در نظر بگیرید. این نوشیدنی‌ها حاوی الکترولیت هستند و به جبران سدیم از دست رفته در اثر تعریق کمک می‌کنند. این نوشیدنی‌ها همچنین اگر مایعات زیادی را از طریق استفراغ یا اسهال از دست دهید مفید هستند.
در طول یک روز معمول، زنان باید ۲.۲ لیتر مایعات مصرف نمایدند. مردان باید ۳ لیتر مصرف کنند. وقتی به میزان کافی هیدراته شوید، ادرار شما زرد کمرنگ یا شفاف خواهد بود و احساس تشنگی نخواهید کرد.
افزایش مصرف مایعات مهم است اگر:
- هوا گرم است
- شما در یک ارتفاع زیاد هستید
- شما باردار یا شیرده هستید
- شما استفراغ می‌کنید
- شما اسهال دارید
- شما تب دارید
شما نباید بیش از ۱ لیتر آب در ساعت بنوشید.
هایپرناترمی
هایپرناترمی نادر است. این مشکل زمانی اتفاق می‌افتد که فرد به میزان کافی آب دریافت نکند، یا به دلیل دسترسی محدود به آب یا مکانیسم تشنگی مختل شده. این بیماری به ندرت توسط دیابت اینسیپیدیوس ایجاد می‌شود. این حالت زمانی اتفاق می‌افتد که سطح سدیم سرم شما از145mEq / L بیشتر باشد.
هایپرناترمی می‌تواند باعث موارد زیر شود:
- گیجی
- تحریک پذیری عصبی عضلانی
- هایپر رفلکسی
- تشنج
- کما
منبع: Hethline
